[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Rodzeństwo pozostaje samo.Mela skarży się: “mnie się zdaje, że mi się dzieje krzywda, jakaś krzywda, że mnie ktoś więzi, że mnie ściśnięto gardło”.Naiwna i szlachetna dziewczynka jest przekonana, że Zbyszko ożeni się z Hela i przyrzeka mu swą pomoc.Wraca zrozpaczona Hanka, była u lekarza, którzy potwierdził, że jest w ciąży.Zbyszkowi szkoda jest rozpaczającej, ale nie poczuwa się do odpowiedzialności.Rozmowę podsłuchuje Mela.Pojawia się Julisiewiczowa i po rozmowie z Melą domyśla się prawdy,Wraca rozwścieczona Dulska, w tramwaju awanturowała się o zapłatę.Siadają do kolacji, Dulska jest zdumiona nieobecnością syna.Rozdrażniona pouczeniami ciotki (“Ja przede wszystkim pojmuje moralność i te mam na względzie.”) młoda kobieta informuje Dulska o ciąży Hanki.Dulska upewnia się, że słowa Julisiewiczowej są prawdziwe i wyrzuca służącą z pracy.Wraca Zbyszko, a rozdrażniona zachowaniem młodzieńca i jego matki kuzynka oświadcza głośno, że Dulska od początku wiedziała o romansie.Zbyszko nawe specjalnie to nie dziwi, ale postanawia ukarać matkę i oświadcza gotowość ożenienia się z Hanką.Wezwany na pomoc Dulski raz jedyny otwiera usta: “A niech was wszyscy diabli!!!”Akt.III.Udręczona wypadkami Hanka drzemie przy wyziębionym piecu.Pociesza ją pełna dobrych zamiarów Mela.Dulska rozchorowała się ze zmartwienia.Realistka Hesia zdaje sobie sprawę, że taka sytuacja nie może trwać długo: “Przecież to cała komedia”.Interesuje ja tylko jak doszło do romansu.Pojawia się Dulska, obmyśliła jakiś plan i dopytuje Hankę, gdzie mieszka jej matka chrzestna, a Hesię, czy dopilnowała wysłania listu.Dziewczynka poważnie dopytuje o zamiary matki.Obawia się o swą przyszłość: “Czy kto porządny później starałby się o mnie albo o Melę?” Kpi z brata i jego narzeczonej.Przychodzi wezwana listem Julisiewiczowa.Dulska prosi ją o pomoc.Młoda kobieta jest przekonana, że decyzję o małżeństwie ze służącą Zbyszko podjął pod wpływem emocji (“Zbyszko jedynie na złość cioci to wszystko zrobił”), liczy jednak, że może znajdą w przeszłości Hanki coś, co ostatecznie zrazi do niej kochanka.Złudzenia rozwiewa Tadrachowa, praczka, matka chrzestna Hanki.Zaświadcza nieposzlakowaną opinię dziewczyny.Szokiem dla kobiety jest wiadomość, że Zbyszko chce żenić się ze służącą, jednak szybko orientuje się w sytuacji i sugeruje, że wyrządzonej krzywdzie mogą zadośćuczynić pieniądze (“Taki już teraz świat.Jeden Judasz drugiego za pieniądze sprzeda.”).Julisiewiczowa postanawia porozmawiać ze Zbyszkiem.Jasno przedstawia sytuację: oczywiście młodzieniec może postawić na swoim i ożenić się ze służącą, ale jak wyobraża sobie przyszłość? Dziewczyna zarówno intelektualnie jak i materialnie mu nie dorównuje.Zbyszko ma długi, a utrzymanie żony i dziecka wymaga nakładów.Czeka go nędzna wegetacja.Chłopak milknie zgnębiony.Wkrótce też, za cenę spokoju, daje się namówić na przeproszenie matki.Rozpoczynają się targi ze sprytną Tadrachową.Dumna Hanka ani chce myśleć o ślubie, gotowa jest również zrezygnować z odszkodowania.Jednak kiedy widzi jak Dulska i Juliasiewiczowa próbują całą winę zrzucić na nią - grozi wystąpieniem do sądu o alimenty.Tak to przeraża kobiety, że godzą się na 1000 koron odszkodowania.Hanka opuszcza dom, a Dulska natychmiast powraca do normy (“Ciocię to nic już nie nauczy.”) i poczyna swoim zwyczajem pokrzykiwać na domowników.Mela nic nie rozumie z panującego zamieszania, żal jej jest Hanki, prosi siostrę: “Hesia, nie śmiej się.tu stało się coś bardzo złego.Jakby kogoś zabili.”.“Moralność pani Dulskiej” tragifarsą mieszczańską— Dramat Zapolskiej obnaża obłudę moralną i mentalność mieszczańską.Życie Dulskich jest farsą w tym sensie, że toczy się poprzez nieustanne kontrasty głoszonych zasad i cnót oraz codziennej życiowej praktyki, która tym zasadom przeczy.— Filozofia Dulskiej sprowadza się do tezy, że dla ludzi, na zewnątrz, trzeba się prezentować jak najkorzystniej.Jej życiem rządzi gra pozorów (inne czyny i słowa dla obcych, inne dla swoich).— Osobowość tej kobiety zdominowała wszystkich domowników.Dawno stracił autorytet mąż, Felicjan, który całkowicie poddał się tyranii żony.Zadawalają go wydzielane przez nią groszaki na kawę i cygara.— Córki Dulskiej zestawiła Zapolska na zasadzie kontrastu: wrażliwa Mela, zagubiona, chorowita i bezradna oraz Hesia, wierne odbicie matki.Dulska dba o wychowanie dzieci.Posyła córki na pensję, łoży na ich lekcje muzyki i tańca, jednocześnie jednak wpaja im zasady swojej moralności i uczciwości (każe się Hesi kurczyć w tramwaju, aby zapłacić zań ulgowy bilet).— Zbyszko to młody człowiek obdarzony inteligencją i krytycyzmem, wyostrzonym prawdopodobnie przez kawiarniane kontakty ze środowiskiem cyganerii artystycznej.Nie ukrywa swej wrogości wobec wszystkiego co prezentuje matka.Jednak jego bunt jest krótkotrwały, okazuje się za słaby na walkę z kołtuństwem.— Farsa ta powoduje tragedię ludzi reprezentujących odmienny sposób myślenia (Mela i Hanka).— Jednak w zakończeniu tryumfuje zakłamanie Dulskiej - Zapolska ośmieszyła zakłamaną moralność, ale podkreśliła jednocześnie jej ponurą trwałość.NaturalizmZ naturalizmem zetknęła się Zapolska podczas pobytu w Paryżu, kiedy grała w słynnym teatrze Antoine’a.Zgodnie z ideowym nakazem tego kierunku deklarowała się jako przeciwniczka mieszczaństwa, jego moralności i mentalności, a środowisko mieszczańskie uczyniła bohaterem negatywnym swoich utworówW komedii naturalizm widoczny jest przede wszystkim w:— bezlitosnym zdemaskowaniu obłudy i zakłamanej moralności mieszczańskiej,— w nagromadzeniu faktów i cech osobowości bohaterów egzemplifikujących demaskatorskie założenia dramatu [ Pobierz całość w formacie PDF ]