Józef Bohdan Dziekoński Sędziwój

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.MySmy nic nie widzieli, doS� �e baron skona� namiejscu, jakby go jakiS okropny przestrach zabi�.Ja to wszystko pa�stwu powiadam pod se-kretem, wiem, i� chocia� cudzoziemcy, jesteScie ludzie godni i nie zdradzicie mnie.Ale co29mnie bardziej dziwi, to �e tu mia� urz�d zje�d�a�, mieli si� dowiadywa�; ju� dr�a�em o dobr�s�aw� Z�otego Bociana, tymczasem na tym si� sko�czy�o, �e mi polecono milczenie.Kosmo-polita odwiedzi� panów radnych, biskupa, i wszystko ucich�o.Barona potajemnie pochowa-no, jakby si� nic nie sta�o nadzwyczajnego.A to jednak uczciwemu cz�owiekowi przykrowidzie� taki wypadek i milcze�.Mog� jeszcze i mnie pos�dza� o bezbo�ne praktyki, albo tobraknie z�ych j�zyków!W czasie tych rozmów s�o�ce ju� si� zbli�y�o ku zachodowi; m�odzie�cy opuScili gospod�.S�dziwoj mia� si� jeszcze tego� wieczoru uda� do zamku Wardstein, aby obaczy� Adel�, ode-tchn�� w jej rozmowie.Na pró�no Rogosz odradza� mu, widz�c, i� wzbudza tylko niech��,zamilk�.MySl S�dziwoja zape�niona tylko by�a obrazem Kosmopolity.- Dziwna rzecz - rzek� wreszcie - od pierwszego spostrze�enia tego cz�owieka tylko o nimci�gle marz�.Posta� jego czarami zaciera w mej pami�ci rysy kochanki.JakiS g�os wewn�trz-ny powtarza mi, i� los mój zwi�zany jest z losem jego.Przeczucie nie zawodzi mnie, to jestmistrz z tego pot�nego bractwa, o którego bytnoSci jeszcze tylu ludzi w�tpi.***** Ja nieopuszcz� go, dopóki mnie nie przyjmie.- Za swego ucznia - doko�czy� ze z�oSliwym Smiechem Rogosz.- B�dzie to spe�nieniem moich najgor�tszych �ycze�! - odpar� S�dziwoj.- Otó� masz, do czego ci� prowadzi ten szalony zapa�.Rwi�te to s� s�owa owego uczonego: Nieszcz�Sliwe umys�y, które si� kwadratur� ko�a, machin� wieczystego ruchu i kamieniemfilozoficznym zajmuj�. Otó� masz owe przeznaczenia, tajemne poci�gi, mimowolne dzia�a-nia, natchnienia i tym podobne wierutne ba�amustwa.- Jeszcze ty! szlachcic, potomek S�dzi-mirów, gotów jesteS zosta� s�u��cym w�ócz�gi, niemieckiego szarlatana! A co na to braciaszlachta wyrzekn�! Powiedz�e, czy nie poni�a to godnoSci i niezaleg�osci cz�owieka, za któ-rymi obstajesz, owe zdawanie si� na los i wierzenie w przypadki? Nie by��ebym sam godnylitoSci, gdybym czyni� to, czego nie mam zamiaru?S�dziwoj ju� ostatnich s�ów przyjaciela nie s�ysza�, bo na zakr�cie ulicy, gdzie si� mieli ro-zejS�, ujrza� nagle o par� kroków przed sob� Kosmopolit�.Na tle czerwonej �uny nieba na zachodzie powa�na jego posta� wyda�a mu si� kolosalnej bu-dowy.Rysy jego pogodne, spokojne, postawa niewzruszona, mia�y w sobie coS nadludzkie-go.- Cudzoziemcze - rzek� do S�dziwoja - idziesz do zamku Wardstein, wieczorem, tym bar-dziej w nocy, drogi niebezpieczne.Przyjmij ostrze�enie, nie chodx sam.Nim S�dziwoj zdo�a� odpowiedzie�, zapyta� si�, co mu grozi, ju� si� oddali�.Rogosz tym zjawieniem si� równie� uderzony, upokorzy� si� przed sob� musia�, czu� bowiem,i� nie Smia�by oskar�y� w oczy tego, którego z jakiegoS instynktu nienawidzi�.A dla zag�u-szenia siebie, szydz�c z S�dziwoja, uniesiony zapa�em, ofiarowa� mu si� towarzyszy� do zam-ku Wardstein, aby jak twierdzi� urz�dzone zawczasu szalbierstwo Kosmopolity odkry� i zdj��urok z przyjaciela, lecz S�dziwoj zawo�a�:- Ja teraz przypominam sobie, jak dzieckiem jeszcze b�d�c, widywa�em tego cz�owieka.I tu-taj ju� nieraz go widzia�em - a to we snach moich.Ka�dy rys jego twarzy, dxwi�k g�osu,wszystko mi znajome! Nie s�ysza�eS? On najczystsz� polsk� mow� teraz si� do nas odezwa�.Rogosz zniech�cony, miotany tajemn� obaw�, któremu wstyd nie pozwala� cofn�� si�, post�-powa� po kamienistej drodze i milcza�.30________________________* Piwo i wino by�y jedynymi w ówczesnych karczmach u�ywanymi trunkami; wódk� brano tylko u aptekarzy i cyrulików,jakkolwiek ju� w powszechniejsze u�ycie poczyna�a wchodzi�.Dziwn� jest rzecz�, i� o wynalazcy tego zabójczego napoju tak dalece zapomniano, �e nawet nie wiemy z pewnoSci� wieku,w którym �y�; gdy tymczasem mniej wi�cej wiadome jest nazwisko wielkiego wynalazcy peruki albo i tego szanownego ta-lentu, który pierwszy rozwa�n� r�k� puder sobie we w�osy nasypa�.Pewna jest rzecz�, i� jeszcze oko�o 1330 roku destylacjawódki po��czona by�a z wielu trudnoSciami i kosztem, dlatego od ówczesnych chemików w wielkiej zachowywana tajemni-cy.Dopiero ku ko�cowi XV wieku wesz�a w Europie w ogólniejsze u�ycie.Pierwsze ksi�gi, w których jest wzmianka o wódce, polecaj� j� jako Srodek zabezpieczaj�cy od wielu chorób i jako jedynysposób zachowania pi�knoSci i m�odoSci.W 1582 roku Urz�d Municypalny w Frankfurcie n.M.zabroni� jej u�ycia, ponie-wa� cyrulicy donieSli, i� u�ywanie jej znacznie si� przyczynia do powi�kszenia SmiertelnoSci.Zakaz ten z tej�e samej przyczyny ponowiony zosta� 1605 roku, kiedy rozpocz�to pali� wódk� nie tylko z wina i piwa, leczz samego ziarna, wtedy powsta�a ogólna wrzawa; uwa�ano to jako nadzwyczajne zniewa�enie i nadu�ycie celu, na jakiOpatrznoS� obdarzy�a nas zbo�em.Nieraz surowe wychodzi�y rozkazy palenia wódki jedynie z wina lub owoców.A jednak�e, niestety! - �aden trunek nie zyska� tak powszechnego przyj�cia i u�ycia, jak wódka pod rozmaitymi kszta�tami.Dzicy spod wszystkich sfer wnet si� z ni� zaznajomili; oddaj� za t� trucizn� to, co im niegdyS by�o najdro�sze, co najwi�cejkochali.Od Laponii do Afryki ��dza wódki jednostajnie si� rozkrzewi�a.W Ameryce nic ma dzikiego, którego by wódka nie zawo-jowa�a.Do jakiegokolwiek zak�tku Europejczyk si� dostanie, nic mu nic zjedna równie przychylnego przyj�cia - jak wód-ka [ Pobierz całość w formacie PDF ]