[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.A wszakoż, iż się to nie każdemu zejdzie, tedy co kto zmoże ijako to może; tak wżdy oprzątny a roztropny człowiek snadnie się wżdy i tym, i owympodeprzeć może.35.%7łYWNOZ
CI DZIWNE UBOGICH LUDZIRozmaite żywności ludzkieAle kto się chce tym dziwom przypatrzyć, jako się chudzina żywi, idz
na krakowski ry-nek, tam się nadziwujesz: ano jedna kiełbaski smaży, druga gzelce przedaje, druga wą-trobę pieczoną z octem a z cebulą; druga też zwodzi, druga z opłatki po rynku i po uli-cach biega, druga z wieńcy, druga z ziołki i z czyrwoną maścią siedzi.Więc i u krup, uśledzi, u masła, u świec, u śklenic, u jabłek, u żemeł, u botów, u ryb, u żuru, u barszczu, uogórków, u rozmaitych ogrodnych rzeczy siedzi, a kto by się ich naliczył? Więc co ich posmatruziech, po kramikoch, pod krzyżmi siedzi! Jedna z żelazem, druga z płótnem, drugaz barchanem, z leszem, z goz
dz
mi i z rozmaitymi przyprawami, a kto by się tego napa-miętał? Już nie licząc rozmaitych a rozlicznych rzemięsników, co się swymi robotamiżywią, dziwnych a dziwnych kwestów między ludz
mi się napatrzysz.A wżdy się żywią iw dobrych szatach chodzą.A coż by poczciwy człowiek nie miał sobie pożytków nawy-myślać, którego Pan i rozumem, i majętnością opatrzył? Ale nasza szara pycha a naszawszeteczna rozpusta tego drugiemu nie dopuści, że najdziesz czasem dostateczniejszegochłopa we wsi niż samego pana.Gdyż natura człowiecza na równym może przestać, bysię Boga bała, a żeby się każdy na swój pomierny stan rozmyślił.Azaż mało Pan Bóg dałrozmaitych przysmaków do snadnego dobrego mienia, tak jakochmy wyżej słyszeli, po-czciwemu człowieku, kiedy by jedno chciał, a iżby też dobrowolnie a niedbale, jako onostara przypowieść, nie zapominał gruszki swojej w popiele?Nuż nachodziwszy się po swym pobożnym gospodarstwie, już też sobie w ciepłej izbieusiędziesz, albo sam, albo z przyjacielem.A jeślić jeszcze Pan Bóg dziatki dał, toć jużjako błazenkowie kuglują, żonka z panienkami szyje, też się z tobą rozmawia albo też copowiada, pieczenia się wieprzowa dopieka, cietrzew w rosołku, a kapłun tłusty z kluska-mi dowiera, więc rzepka, więc ine potrawki - a czegoż ci więcej trzeba? A czegoż ci niedostawa ku poczciwemu wychowaniu twemu? Byś jedno sam chciał, a sam tego i nabyć,i użyć umiał, tedyć Pan Bóg wszytkiego dosyć dał.KAPITULUM XVII36.JAKO JU%7ł POCZCIWY CZA
OWIEK, POSTANOWIWSZY OKOA
O SIEBIE I51GOSPODARSTWO, I INE SPRAWY SWOJE, MA SPOKOJNEGO STANIKUSWEGO U%7łYWA
Człowiek głupi - nikczemnyA gdy już około siebie wszytko nadobnie, pomiernie, a poczciwie postanowisz tak wdomowych, jako i w postronnych sprawach swoich, a iż też będziesz chciał spokojnego apomiernego żywota swojego użyć nie bądz
że też jako pień przy drodze nikomu niepoży-teczny; staraj się też wżdy, abyś i prawo swe, w którym siedzisz, i prawo boże, któreśpowinien, wżdy też po kęsu rozumiał, abyś też między ludz
mi nie siedział jako głuchaopona na ścianie, abyś się też i do tego, i do owego poczciwie przemawiać umiał, i przy-jaciel aby też z ciebie pociechę i poczciwość czasem miał.Bo małoć by było po nas iBogu, i ludziom, jeślibychmy tylko tak, jako głuchowie, chodzili.Bo aczy przyrodzenie już takie nosić musimy, jako nam czas przyniósł, a jakie Pan Bógraczył dać, ale widząc, jeśliże jest tępe, więc mu dodawać ostróg ćwiczeniem a bacze-niem, wywiedując się między ludz
mi, co na czym zależy, a czego potrzeba wiedzieć po-czciwemu stanowi twojemu.Bo i z
rzebiec rychlej się obraca, kiedy mu ostróg dodadzą, inóż ostrzejszy, kiedy go ogniwkiem albo musadkiem pociągną.Także i człowiecze przy-rodzenie, być było natępsze, niechżeć się jedno ćwiczeniem pociągnie, ujrzysz, żeć się ina prawą stronę obracać będzie.37.CZYTA
POCZCIWEMU, KTO UMIE, JEST RZECZ BARZO POTRZEBNACzytać rozkoszA tak jeśli umiesz czytać, azaż to nie rozkosz też, sobie czas upatrzywszy, nad książkamiposiedzieć, prawa i powinności się swej dowiedzieć, więc się namówić z onymi filozofy,z onymi mądrymi, przeważnymi a rycerskimi ludz
mi? Nie trzebać będzie wielkiego na-kładu, zbiegasz wszytek świat lekkim kosztem, tuż na miejscu siedząc, tak jakobyś tamwszędzie oczywiście był a jakobyś wszytko widział, acz nie tak wżdy dobrze, ale wżdylepiej, niżli nic; quia non cuilibet licet adire Corintum, to jest: nie każdemu w drogę doKoryntu, bo tam trudne przejazdy, więc się o nim na miejscu dowiedzieć, a wiarą mocnoostatka dołożyć, tedyć wszytko za jedno stanie, jako byś tam był.Nuż zasię azaż to nierozkosz wiedzieć przyrodzenie każdego z
wirzątka, każdego ptaszka, każdego drzewka,każdego ziołka? Z czego się może i gospodarstwa wiele nauczyć, i w przygodzie wżdysobie czasem pomóc, i między ludzi przyszedszy, nie siedzieć jako darmobit, gdzie sięwżdy będzie umiał i ku temu, i ku owemu przymówić.Nie bawże się też zasię leda czym, bo mało tobie po Owidyjuszu, po Horacyjuszu, bo nacię trudny i fabułami zabawiony.Ale sobie to czytaj, co by cię nadobnych cnót a poczci-wego żywota uczyło, bo cię to może piękniej ozdobić, niżli fabuły niepotrzebne, biorącpiękne przykłady z onych zacnych ludzi, przodków pirwszych, z poczciwych spraw ich,jako nadobnie w onych pięknych pomiarach, onych rozważnych sprawach a ozdobnychpoczciwościach żywoty swe stanowili i w nich się zachowywali.38 [ Pobierz całość w formacie PDF ]