[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W ostatniej dekadzie XX wieku natomiast opowiadał siĊ juĪ zapostrzeganiem biznesu z długoterminowej perspektywy właĞciciela, krytykująckoncepcjĊ równowaĪenia interesów róĪnych grup162 i aprobując tworzenie bogactwawłaĞcicieli163.Nie jest to wcale diametralna zmiana poglądów, tylko raczej wynikwewnątrzorganizacyjny proces kontroli.Wynika z tego, Īe róĪne cele istniejące wprzedsiĊbiorstwie nie mogą byü jednoczeĞnie maksymalizowane, realizowane są czĊsto napewnym poziomie aspiracji.Istnieje zatem wiązka celów przedsiĊbiorstwa, tworząca pewnąstrukturĊ.Por.R.M.Cyert, J.G.March, A Behavioral Theory of The Firm, Prentice-Hall,Englewood Cliffs, New Jersey 1963, s.26-40.159 W biologicznych teoriach przedsiĊbiorstwa celem w krótkim okresie jest przetrwanie, ajej zachowania tłumaczyü moĪe dąĪenie do homeostazy.W długim okresie samo przetrwanienie wystarcza, liczy siĊ rozwój, który moĪe byü opisany przy pomocy koncepcji cyklu Īycia.Por.T.Gruszecki, Współczesne…, wyd.cyt., s.227.160 Por.P.F.Drucker, Praktyka zarządzania, Czytelnik, NowoczesnoĞü, AkademiaEkonomiczna w Krakowie, 1998, s.52.161 Te dziedziny to: 1) pozycja rynkowa przedsiĊbiorstwa, 2) innowacyjnoĞü, 3)produktywnoĞü, 4) zasoby fizyczne i finansowe, 5) rentownoĞü, 6) wydajnoĞü menedĪerów iich rozwój, 7) wydajnoĞü pracownika i jego stosunek do pracy, 8) odpowiedzialnoĞüpubliczna przedsiĊbiorstwa.Por.tamĪe, s.79, 104.162 Analizowaną w kolejnym podrozdziale koncepcjĊ konkurencyjną w stosunku dozarządzania przez wartoĞü.Por.P.F.Drucker, Zarządzanie w XXI wieku, Muza, Warszawa2000, s.60.163 W artykule w Harvard Business Review z 1995 roku.Por.A.Ehrbar, op.cit., s.2.64konwergencji w nauce i biznesie dwóch problematyk: wartoĞci dla klienta i wartoĞcidla właĞcicieli164.Wynika z tego, Īe postrzeganie strategiczne nakierowane naklienta powinno byü zbieĪne z myĞleniem finansowym z perspektywy wartoĞci dlawłaĞciciela.Teoria finansów przedsiĊbiorstwa na pytanie o cel funkcjonowaniaprzedsiĊbiorstwa daje takĪe odmienną od maksymalizacji zysku odpowiedĨ.Postrzega ona przedsiĊbiorstwo z perspektywy jego właĞcicieli i jako cel stawiazwiĊkszanie wartoĞci dla właĞcicieli.Takie definiowanie celu przedsiĊbiorstwawydaje siĊ dominowaü w Ğrodowisku naukowym165.WspółczeĞniegłównąalternatywą166powyĪszejkoncepcjiceluprzedsiĊbiorstwa jest, odwołujący siĊ do przytoczonej powyĪej koncepcji wiązkicelów167 pogląd, Īe przedsiĊbiorstwo powinno realizowaü interesy wszystkich grupzwiązanych z przedsiĊbiorstwem, czyli jego interesariuszy (ang.stakeholders)168.164 Por.A.Black, Ph.Wright, J.E.Bachman, J.Davies, W poszukiwaniu wartoĞci dlaakcjonariuszy.Kształtowanie wyników działalnoĞci spółek, Dom Wydawniczy ABC,Warszawa 2000, s.29.165 Podobny pogląd wyraĪają m.in.M.Michalski, Ekonomiczna wartoĞü dodana dlawłaĞcicieli, w: J.Duraj (red.), WartoĞü przedsiĊbiorstwa – z teorii i praktyki zarządzania,Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock 2000, s.69; A.Jaki, T.Rojek, Zorientowanie nawartoĞü jako strategia rozwoju przedsiĊbiorstwa, Uniwersytet SzczeciĔski – materiały,konferencje, nr 49/2000, s.110; T.WaĞniewski, W.Skoczylas, Teoria i praktyka analizyfinansowej w przedsiĊbiorstwie, Fundacja Rozwoju RachunkowoĞci w Polsce, Warszawa2002, s.373; E.A.Helfert, Techniki analizy finansowej, PWE, Warszawa 2004, s.21; E.F.Brigham, L.C.Gapenski, Zarządzanie finansami, PWE Warszawa 2000, t.2, s.44.166 RóĪni autorzy zajmujący siĊ tą tematyką jako w zasadzie jedyną konkurencyjną w stosunkudo zwiĊkszania wartoĞci koncepcjĊ celu firmy podają właĞnie równowaĪenie interesówróĪnych interesariuszy.Por.np.A.Rappaport, WartoĞü dla akcjonariuszy: poradnik menedĪerai inwestora, WIG – Press, Warszawa, 1999, s.5; A.Black, Ph.Wright, J.E.Bachman, J.Davies, op.cit., s.257; T.Copeland, T.Koller, J.Murrin, Wycena: mierzenie i kształtowaniewartoĞci firm, WIG Press, Warszawa 1997, s.5; W.Skoczylas, Ogólne problemy zarządzaniawartoĞcią przedsiĊbiorstwa, w: W.Skoczylas (red.), Determinanty i modele wartoĞciprzedsiĊbiorstw, PWE, Warszawa 2007, s.30; Sz.Cyfert, Kreowanie wartoĞci przezorganizacjĊ w perspektywie teorii firmy, w: H.Jagoda, J.Lichtarski (red.), Nowe kierunki wzarządzaniu przedsiĊbiorstwem – miĊdzy teorią i praktyką, Prace Naukowe AkademiiEkonomicznej we Wrocławiu nr 1014, Wrocław 2004, s.27.167 Szczególnie do teorii behawioralnej R.M.Cyerta i J.G.Marcha.Por.W.Skoczylas,Ogólne…, wyd.cyt., s.30.168 Prekursorem i propagatorem tej koncepcji jest R.E.Freeman.Stawianie za celfunkcjonowania przedsiĊbiorstwa zaspokojenia interesów róĪnych grup interesariuszynazywane bywa w literaturze takĪe koncepcją wszystkich osób zainteresowanych, koncepcjąkorzyĞci dla podmiotów otoczenia, teorią stakeholders, koncepcją stakeholder value, ideązrównowaĪenia interesów wszystkich podmiotów związanych z przedsiĊbiorstwem,modelem koalicji.Por.R.E.Freeman, K.Martin, B.Parmar, Stakeholder Capitalism, Journalof Business Ethics 2007/74, s.303-314; A.Black, Ph.Wright, J.E.Bachman, J.Davies, op.cit., s.25; W.Skoczylas, WartoĞü przedsiĊbiorstwa w systemie jego oceny, WydawnictwoNaukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego, Szczecin, 1998, s.30-33; A.Rappaport, op.cit., s.6; Sz.Cyfert, op.cit., s.27.651.3.3.KorzyĞci dla wszystkich stron zainteresowanych versus wartoĞü dlawłaĞcicieliObie omawiane koncepcje celu funkcjonowania przedsiĊbiorstwa róĪnią siĊpochodzeniem i podejĞciem teoretycznym169.Wywodzą siĊ z róĪnych modeligospodarki rynkowej.W najbardziej uproszczonym ujĊciu mówiü moĪna o dwóch podstawowychmodelach gospodarki rynkowej170:•anglosaskim,•niemiecko-japoĔskim.Koncepcja wartoĞci dla właĞcicieli wywodzi siĊ z modelu anglosaskiego,natomiast równowaĪenie interesów róĪnych grup związanych z przedsiĊbiorstwemwiązaü naleĪy z modelem niemiecko-japoĔskim.W tabeli 1.5 syntetycznie przedstawiono cechy obu modeli, uwypuklającróĪnice istotne dla zrozumienia pochodzenia obu koncepcji171.169 Początek dyskusji nad tym, czy przedsiĊbiorstwo powinno powiĊkszaü wartoĞü dlawłaĞcicieli, czy teĪ równowaĪyü interesy wszystkich stron zainteresowanych, datuje siĊ nalata 1931-32, kiedy to spór na ten temat rozgorzał na łamach Harvard Law Review.A.A.Berle opowiedział siĊ w tym sporze po stronie prymatu właĞcicieli, a M.Doddargumentował, Īe przedsiĊbiorstwo powinno takĪe zapewniaü bezpieczeĔstwo zatrudnienia,lepszą jakoĞü dla odbiorców i ogólnie przyczyniaü siĊ do zwiĊkszenia dobrobytuspołeczeĔstwa.Por.L.A.Stout, Bad and Not-So-Bad Arguments for Shareholder Primacy,Southern California Law Review, 2002, vol.75, s.1189.170 Jest to najbardziej uproszczone modelowe ujĊcie, w którym model niemiecki i japoĔski, zewzglĊdu na wywodzące siĊ z róĪnych uwarunkowaĔ historycznych, kulturowych ispołecznych, ale jednak zauwaĪalne podobieĔstwa, łączy siĊ w jedną wspólną kategoriĊ [ Pobierz całość w formacie PDF ]