Lenin Imperializm jako najwyzsze stadium kapitalizmu (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Według mego zdania, właśnie ten fakt jest ekonomiczną podstawą ożywienia imperiali-stycznego.Wierzyciel jest mocniej związany z dłużnikiem niż sprzedawca z nabywcą�108.O Niemczech wydawca berlińskiego pisma �Die Bank�, A.Lansburgh, pisał w r.1911w artykule: �Niemcy państwo-rentier�, co następuje:�W Niemczech chętnie pokpiwają sobie ze skłonności do rantierstwa, która daje się zauważyć we Francji.Ale zapominają przy tym, że o ile chodzi o burżuazję, to warunki niemieckie stają się coraz bardziej podobnedo francuskich�109.Państwo-rentier jest to państwo pasożytniczego, gnijącego kapitalizmu i okoliczność ta niemoże nie odbijać się zarówno na wszystkich społeczno-politycznych warunkach danego krajuw ogóle jak i na dwóch podstawowych prądach w ruchu robotniczym w szczególności.Ażeby wykazać to w sposób jak najbardziej poglądowy, udzielimy głosu Hobsonowi, któryjest najbardziej �pewny� jako świadek, albowiem nie podobna podejrzewać go o stronniczośćna rzecz �prawowierności marksistowskiej�, a z drugiej strony, jest on Anglikiem dobrzeznającym stan rzeczy w kraju najbogatszym i w kolonie, i w kapitał finansowy,i w doświadczenie imperialistyczne.Opisując pod świeżym wrażeniem wojny angielsko-burskiej związek imperializmuz interesami �finansistów�, wzrost ich zysków od dostaw itp., Hobson pisał:105Schulze-Gaevernitz, �Br.Imp.�, 320 i in.106Sart.von Waltershausen, �Das volkswirtsch.System etc.�, B.1907, Buch IV.107Schilder, S.393.108Schulze-Gaevernitz, �Br.Imp.�.S.122.109�Die Bank�, 1911, I, S.10 i 11.61�Siłą nadającą kierunek tej określonej pasożytniczej polityce są kapitaliści, ale te same motywy oddziałująteż na specjalne kategorie robotników.W wielu miastach najważniejsze gałęzie przemysłu zależą od zamówieńrządowych; imperializm ośrodków przemysłu metalowego i budowy okrętów zależy w niemałym stopniu odtego faktu�.Dwojakiego rodzaju okoliczności osłabiały, zdaniem autora, siłę dawnych imperiów: 1)�ekonomiczne pasożytnictwo� i 2) tworzenie wojska z narodów podległych.�Pierwsza to zwyczaj ekonomicznego pasożytnictwa, na mocy którego państwo panujące wyzyskujeswoje prowincje, kolonie i kraje zależne w celu zbogacenia swojej klasy rządzącej i przekupienia swoich klasniższych, ażeby zachowały się spokojnie�.Ażeby to przekupywanie bez względu na formę, w jakiej się odbywa, było ekonomiczniemożliwe, konieczny jest dodajmy od siebie monopolistycznie wysoki zysk.Co do drugiej okoliczności Hobson pisze:�Jednym z najbardziej dziwnych symptomów ślepoty imperializmu jest ta beztroska, z jaką Wielka Brytania,Francja i inne narody imperialistyczne wkraczają na tę drogę.Wielka Brytania zaszła najdalej.Większą częśćbitew, za których pomocą podbiliśmy nasze imperium indyjskie, toczyły nasze wojska, utworzone z tubylców;w Indiach, a w ostatnich czasach i w Egipcie, wielkie stale armie znajdują się pod dowództwem Brytyjczyków;prawie wszystkie wojny, związane z podbiciem przez nas Afryki, z wyjątkiem jej części południowej, prowadzilidla nas tubylcy�.Perspektywa podziału Chin wywołuje taką ekonomiczną ocenę Hobsona:�Większa część Europy zachodniej mogłaby wówczas przybrać wygląd i charakter, który obecnie posiadajączęści tych krajów: południe Anglii, Riwiera i najbardziej zwiedzane przez turystów i zamieszkane przez boga-czów miejscowości we Włoszech i Szwajcarii a mianowicie: mała garstka bogatych arystokratów, otrzymują-cych dywidendy i pensje z Dalekiego Wschodu, z nieco znaczniejszą grupą zawodowych urzędników i kupców ize znacznie większą liczbą służby domowej i robotników transportu i przemysłu, zajmującego się ostatecznymwykończaniem fabrykatów.Główne zaś gałęzie przemysłu zniknęłyby, a masowe produkty żywności, masowepółfabrykaty napływałyby jako danina z Azji i z Afryki�.�Oto, jakie możliwości otwiera przed nami bardziejszeroki związek państw zachodnich, europejska federacja wielkich mocarstw: nie tylko nie posuwałaby onanaprzód sprawy cywilizacji światowej, ale mogłaby stanowić olbrzymie niebezpieczeństwo zachodniego paso-żytnictwa: wyodrębnić grupę przodujących narodów przemysłowych, których wyższe klasy otrzymują ogromnądaninę z Azji i Afryki i za pomocą tej daniny utrzymują wielkie obłaskawione masy urzędników i służby, za-trudnionych już nie wytwarzaniem masowych produktów rolnych i przemysłowych, ale osobistą obsługą albodrugorzędną pracą przemysłową pod kontrolą nowej arystokracji finansowej.Niechaj ci, którzy są gotowi mach-nąć ręką na taką teorię� (należało powiedzieć: perspektywę) �jako na nie zasługującą na uwagę, wmyślą się wwarunki ekonomiczne i społeczne tych obwodów dzisiejszej Anglii południowej, które zostały już doprowadzo-ne do takiego stanu.Niech pomyślą, jak ogromne rozszerzenie takiego systemu byłoby możliwe, gdyby Chinyzostały podporządkowane ekonomicznej kontroli podobnych grup finansistów, �lokujących kapitał�, ich pra-cowników politycznych i handlowo-przemysłowych, wypompowujących zyski z największego potencjalnegorezerwuaru, jaki kiedykolwiek znal świat, w celu spożywania tych zysków w Europie.Rozumie się, sytuacja jestzbyt skomplikowana, gra sił światowych zbyt trudno daje się obliczyć, aby uczynić bardzo prawdopodobnymtakie czy jakiekolwiek inne oświetlenie przyszłości.w jednym tylko kierunku.Ale te wpływy, które obecnierządzą imperializmem Europy zachodniej, posuwają się w tym kierunku i jeżeli nie napotkają przeciwdziałania,jeżeli nie zostaną odciągnięte w inną stronę, to działają w kierunku takiego właśnie zakończenia procesu�110.Autor ma zupełną słuszność: gdyby siły imperializmu nie napotkały przeciwdziałania, by-łyby właśnie do tego doprowadziły.Znaczenie �Stanów Zjednoczonych Europy�we współczesnych, imperialistycznych warunkach jest tu ocenione słusznie.Należałoby tylkododać, że i wewnątrz ruchu robotniczego oportuniści, którzy obecnie chwilowo zwyciężyliw większości krajów, �pracują� systematycznie i wytrwale w takim właśnie kierunku.Impe-rializm, który oznacza podział świata i wyzysk nie samych tylko Chin, który oznacza mono-110Hobson, p.103, 205, 144, 335, 385 386.62polistycznie wysokie zyski garstki najbogatszych krajów, stwarza ekonomiczną możliwośćprzekupywania górnych warstw proletariatu i przez to żywi, kształtuje, wzmacnia oportunizm.Nie należy tylko zapominać o tych siłach, które przeciwdziałają imperializmowi w ogóle ioportunizmowi w szczególności i których oczywiście nie widzi socjalliberał Hobson.Oportunista niemiecki, Gerhard Hildebrand, który w swoim czasie został wydalony z partiiza obronę imperializmu, a który obecnie mógłby być wodzem tak zwanej �socjaldemokra-tycznej� partii Niemiec, dobrze uzupełnia Hobsona głosząc �Stany Zjednoczone Europy za-chodniej� (bez Rosji) w celu �wspólnych� działań.przeciw Murzynom afrykańskim, prze-ciw �wielkiemu ruchowi islamizmu�, w celu utrzymania �silnego wojska i marynarki�, prze-ciw �japońsko-chińskiej koalicji�111 itp.Opis �imperializmu brytyjskiego� u Schulze-Gaevernitza pokazuje nam te same cechy pa-sożytnictwa.Dochód narodowy Anglii mniej więcej podwoił się od r.186$ do 1898, a dochód�z zagranicy� w ciągu tego czasu wzrósł dziewięciokrotnie.Jeżeli �zasługą� imperializmujest �wychowanie Murzyna do pracy � (bez przymusu obejść się nie można [ Pobierz całość w formacie PDF ]