BOY ZELENSKI Tadeusz Molier

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.To możełatwo się obrócić w ostry szał.Pan de Pourceaugnacna stronieGdzież ja, u diaska, wpadłem? (Spluwa kilkakrotnie.)Pierwszy lekarzJeszcze jeden symptom: częste oddawanie plwocin.Pan de PourceaugnacBierzże was licho, ja sobie idę.Pierwszy lekarzJeszcze jeden: popęd do zmiany miejsca.Pan de PourceaugnacCóż to wszystko ma być? czegóż wy chcecie?Pierwszy lekarzUleczyć pana wedle zlecenia, które nam wydano.Pan de PourceaugnacMnie uleczyć?Pierwszy lekarzTak.145Pan de PourceaugnacTam do licha! ja nie jestem chory.Pierwszy lekarzZły znak, skoro chory nie zdaje sobie sprawy ze swej choroby.Akt pierwszy tedy jest pod znakiem serengi; akt drugi pod znakiem prawniczego biretu ikodeksu.Jest to jakby pierwsza niewinna przygrywka:Pierwszy adwokatśpiewa przewlekłym głosemGdy kto żony dwie posiądzie,Wedle prawa wisieć będzie.Drugi adwokatpytlując nader szybko, śpiewaSprawa panaRozwiązana,Nasze prawoZ taką sprawąJak najłatwiejSię załatwi,Nie pobłądziI osądziJednozgodnieTaką zbrodnię.Zajrzyj do naszych autorów,Prawodawców, glosatorów,Justyniana, Papiniana,Tryboniana i Ulpiana,Fernanda, Buffa, Imola,Paula, Kasta i Bartola,Jaza, Alcja i Kujona,Mówi wiedza niezgłębiona,%7łe kto żony dwie posiądzie,Wedle prawa wisieć będzie.W Szelmostwach Skapena Molier potrąci silniej tę strunę; wielce prawdobodobnym jest, iżgdyby mu życia starczyło, i ta profesja, tak podówczas wyzywająca pióro satyryka, nie byłabyuszła bezkarnie i doczekałaby się osobnej komedii.Czy znowu trzeba zaznaczyć, jak przy Grzegorzu Dyndale, iż pewne okrucieństwo, z ja-kim Molier wali wszystkie utrapienia na głowę biednego prowincjała, nie rozczulało wówczasnikogo i nie mąciło nikomu wesołości.Zresztą o ile Grzegorz Dyndała posiadał wiele rysówprawdy życiowej, o tyle tutaj jesteśmy w czystym królestwie farsy.W tej epoce Ludwik XIV lubował się w uroczystościach i festynach.Wkrótce po pobyciedworu w Chambord przyszły zabawy w Saint-Germain.Molier znowuż rozwija niezwykłączynność: daje Igrzyska królewskie, rodzaj opery z baletem, mieszczącej w sobie komedię.Teksty do śpiewu i deklamacji, zazwyczaj powierzane pióru Benserade a, tym razem napisałMolier; tematu zaś do komedii, której dano tytuł Dostojni współzalotnicy, raczył jak siędowiadujemy z przedmowy dostarczyć sam monarcha.146Cóż powiedzieć o tej komedii? Czuć w niej dworskie pochodzenie.Tym razem Molier po-dwójnie był skrępowany: i aparatem, i narzuconą treścią; niewiele też z siebie wkłada w tęsztukę, która jest w miarę chłodna, w miarę heroiczna i czuła.Być może, jak w Melicercie,Molier bawi się po trosze parodiowaniem rodzaju, który tylekroć wyszydzał.Sympatycznarola Klitydasa, którą grał sam Molier, parę wycieczek w stronę astrologii, która zażywaławówczas jeszcze niemałego szacunku, oto wszystko.Bądz co bądz, godnym uwagi jest ze-stawić te przycinki pod adresem astrologii z tym, co w Rozprawie o metodzie mówi Karte-zjusz, o tzw. naukach tajemnych : widzimy, iż Molier jest niestrudzonym i dzielnym popula-ryzatorem zdobyczy rozumu nad przeżytkami średniowiecza.& Nic powabniejszego, pani, nad obietnice owych czarodziejskich umiejętności.Przemienićwszystko na złoto; przedłużyć życie w nieskończoność; leczyć choroby, wymawiając dziwne słowa;wzbudzić miłość, w kim się zapragnie; przejrzeć tajemnice przyszłości; rozkazywać duchom; stwarzaćprostym rozkazem niewidzialne wojska i żołnierzy, których ciosy się nie imają: to bardzo ponętne, zpewnością, i są ludzie, dla których wiara w możliwość tych pięknych rzeczy nie przedstawia najmniej-szej trudności; przyjmują to jako sprawy zupełnie naturalne.Co do mnie, wyznaję, moje grube pojęcienie może się wznieść do zrozumienia tych zjawisk i wiary w nie; wszystko to wydało mi się zawszezbyt pięknym, aby mogło być prawdziwym.Te kunsztowne wywody o sympatii przedmiotów, ma-gnetycznej sile i utajonej władzy są tak subtelne i delikatne, że przechodzą zdolność mego umysłu.Nie mówiąc już o innych rzeczach, nigdy nie było w mojej mocy pojąć, w jaki sposób znajdują się za-pisane w gwiazdach najdrobniejsze szczegóły losów najmizerniejszego z ludzi.Jaki związek, stosu-nek, porozumienie może istnieć między nami a światami oddzielonymi od ziemi tak przerażającąprzestrzenią? jakim cudem tak piękna nauka mogła dojść do ludzkiej świadomości? Jaki bóg im ją od-słonił? lub też jakie doświadczenie mogło ująć w prawidła obserwację tej niezmierzonej ilości gwiazd,których nikt nigdy nie widział dwa razy w tym samym ułożeniu?Sama komedia miłości jest, jak pokrewna jej Księżniczka Elidy, w rodzaju pr�cieux; godnauwagi tym, iż mieści w sobie w zawiązku jak gdyby przyszły marivaudage.Wśród interludiówzwraca uwagą dialog zwady miłosne , ładna transkrypcja ody Horacego Donec gratus:FilintPókim był pewien twej łaski,Zwiat mi był piękny i miły,I królów ni bogów blaskiNie byłyby mnie znęciły.KlimenaPókim wierzyła, z mej strony,%7łeś zdolny wiernie miłować,Wyrzekłabym się korony,Byle w twym sercu królować.FilintInna dziś koi mą duszęNa dawnych uczuć mych grobie.KlimenaW innego objęciach muszęSzukać dziś pomsty na tobie.FilintChloris dziś poznać mi dałaSłodycz miłości prawdziwej;147Gdyby mej śmierci żądała,Umarłbym dla niej szczęśliwy.KlimenaW lat swych powabnym zaraniuMirtyl mnie kocha namiętnie,By sprostać temu kochaniu,%7łycie oddałabym chętnie.FilintLecz jeśli słodkie wspomnienieMe szczęście waży się skłócić,I Chloris z serca wyżenie,By tobie miejsce jej wrócić?KlimenaChoćby najtkliwiej kusiłyMirtyla gorące słowa,Z tobą jedynie, mój miły,Jam żyć i umrzeć gotowa [ Pobierz całość w formacie PDF ]