[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Inne rośliny są podobnej proporcji, lecz to pozostawiam fantazji czytelnika.O naukach,które od wieków u nich kwitną, nie chcę tu mówić, wspomnę tylko o dziwnym rodzaju pisa-nia.Mają litery i pismo, ale sposób ich pisania godny jest uwagi.Pismo ich nie jest ani zestrony lewej ku prawej jak europejskie, ani z prawej ku lewej jak arabskie, ani z góry na dółjak chińskie, ani z dołu do góry jak kaskalieneńskie, ale ukośne od jednego rogu papieru kudrugiemu, jak piszą damy angielskie.Umarłych grzebią prosto, głową w dół, ponieważ utrzymują, że po jedenastu tysiącachksiężyców wszyscy umarli mają zmartwychwstać, że wówczas ziemia, którą wyobrażają so-bie płaską, przewróci się na drugą stronę i tym sposobem w czasie swego zmartwychwstaniawszyscy będą stać jak należy.Uczeni między nimi uznali od dawna niedorzeczność tegomniemania, ale zwyczaj trwa, ponieważ jest dawny i na przesądach pospólstwa oparty.Mają swoje prawa i zwyczaje osobliwsze, które bym może przedsięwziął usprawiedliwić,gdyby prawom i zwyczajom mojej kochanej ojczyzny nie były nazbyt przeciwne.Trzeba bytylko sobie życzyć, by były wszędzie wykonywane.Pierwsze prawo, o którym nadmienię,mówi o donosicielach.Wszystkie zbrodnie przeciw stanowi w tym kraju z osobliwszą karząsurowością, ale jeżeli oskarżony okaże swoją niewinność, oskarżyciela karzą natychmiast31śmiercią haniebną i z jego majątku i posiadłości uniewinniony dostaje poczwórne odszkodo-wanie za czas stracony, za niebezpieczeństwo, na jakie był narażony, za udrękę swego uwię-zienia i wszystkie koszta, które poniósł w swej obronie.Kiedy fałszywy oskarżyciel nie mamajątku, korona niewinnego nagradza, a Cesarz publicznie okazuje mu swoje uznanie i pro-klamację jego niewinności ogłasza po całym mieście.Oszustwo mają za obrzydliwszą zbrodnię niżeli kradzież i dlatego je zawsze niemal karząśmiercią, ponieważ utrzymują, że przy zwyczajnym rozsądku, staraniu i ostrożności możnasię od złodziei uchronić, gdy tymczasem uczciwość przeciw zdradom i oszukaniem żadnej nieznajdzie obrony.Ponieważ nieustannie odbywa się wymiana i operacje kredytowe, gdzieoszustwo jest dozwolone, pobłażliwie traktowane lub żadnym prawem nie regulowane, przetouczciwy przegrywa, a złodziej ciągnie korzyści.Prosiłem raz Cesarza o przebaczenie dlapewnego winowajcy, który znaczną sumę, powierzoną mu przez jego pana, dla siebie zatrzy-mał i z nią uciekł.Gdy przy prośbie mojej Cesarzowi przypadkiem napomknąłem, że to jesttylko nadużycie zaufania, odpowiedział mi z oburzeniem, że jest szkaradzieństwem chciećbronić zbrodni najniegodziwszej.Nie mogłem na to znalez
ć innej odpowiedzi, jak tylko po-wszechnie znane przysłowie:  Co kraj - to obyczaj , i przyznaję, żem był mocno zawstydzo-ny.Aczkolwiek kary i nagrody mamy za największe rządu podpory, mogę atoli mówić, żeustawy karania i nagradzania nie są tak w żadnym narodzie mądrze zachowane jak w pań-stwie Lilliputu.Ktokolwiek może dostateczne okazać dowody, że przez siedemdziesiąt i trzyksiężyce narodowe ustawy dokładnie zachowywał, ma prawo upomnienia się o niektóreprzywileje, podług swego urodzenia i stanu, i o pewną sumę pieniężną z dóbr umyślnie na toprzeznaczonych; a nadto zyskuje tytuł snilpall czyli prawomyślny, który się przydaje do jegonazwiska, ale nie przechodzi na potomstwo.Naród tamtejszy poczytuje za straszny błąd polityki naszej, że wszystkie nasze prawa sątak groz
ne i że złamanie ich surowo bywa karane, gdy tymczasem zachowanie onych nie mażadnej dla siebie naznaczonej nagrody.Dla tej przyczyny wyobrażają oni Sprawiedliwość zsześciorgiem oczu, dwoje na przedzie, dwoje z tyłu, a po jednym z jednej i z drugiej strony(dla wyobrażenia baczności), trzymającą otwarty worek złota w ręce prawej, a miecz w po-chwie w lewej, dając przez to poznać, że prędsza jest do nagrody jak do karania.W obieraniu osób na urzędy więcej uważają na poczciwość niżeli na wysoką zdatność.Rząd potrzebny jest narodowi ludzkiemu, mówią oni, a zatem każdy człowiek zwyczajnymrozumem obdarzony do jakiegoś urzędu się nadaje, a Opatrzność nie miała zamiaru zawiady-wania interesami publicznymi uczynić umiejętnością trudną i mało komu dostępną, którą bytylko rzadkie umysły mogły posiadać, jakich dwa lub trzy ledwo cały wiek wydaje [ Pobierz całość w formacie PDF ]