[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ponieważ świat całyma kształt kulisty, czyli sferyczny i porusza się  jakpowiedziałem  nieustannie21, stąd z konieczności istniejądwa punkty nieruchome, położone naprzeciw siebie zupełnie jak w obracającej się kuli  które pozostającniewzruszone podtrzymują sferę; wewnątrz zaś nich wi-ruje cała masa wszechświata.Owe punkty nazywamybiegunami22.Jeśli wyobrazimy sobie linię prostą popro-wadzoną pomiędzy tymi dwoma biegunami, przez nie-których nazywaną osią, będzie ona średnicą wszechświata23.Jej środkiem jest Ziemia, punktami zaś krańcowymi bieguny.Jeden z nich, znajdujący się najwyżej w strefiepółnocnej, nazywa się biegunem arktycznym i jest zawszewidzialny.Drugi natomiast, ukryty pod ziemią w strefiepołudniowej, nazywa się antarktycznym24.Substancja, z której utworzone zostało niebo i gwiazdy,nazywa się eterem25 nie dlatego, iż z racji do ognia zbli-żonej natury  płonie" (��������)  jak sądzą niektórzy,myląc się bardzo, gdyż w rzeczywistości z ogniem niema ona nic wspólnego  lecz dlatego, że  krąży nie-ustannie" (��� ����) ruchem kolistym i jest żywiołemróżnym od czterech pozostałych, czystym i boskim.Spomiędzy gwiazd znajdujących się na niebie niektórestoją w miejscu, a poruszają się tylko wraz z niebemzachowując w nim zawsze to samo położenie.Pomiędzynimi przechodzi tak zwane koło Zodiaku tworząc jakobypas, poprowadzony ukośnie przez zwrotniki i podzielonyna dwanaście położeń Zodiaku.Inne natomiast [ciałaniebieskie], to jest planety, nie poruszają się z jednakowąprędkością ani względem wyżej wymienionych, ani teżwzględem siebie nawzajem, lecz przesuwają się każde 148po swej orbicie26, przy czym jedne są bardziej, inne mniejoddalone od ziemi.Ilość gwiazd stojących jest niemo-żliwa do przeliczenia, mimo iż pozostają na jednej i tejsamej płaszczyz
nie nieba.Liczba natomiast planet spro-wadza się do siedmiu27.Posiadają one własne orbitykrążenia, ustawione jedna za drugą w ten sposób, iżorbita znajdująca się wyżej jest zawsze większa od bez-pośrednio niżej położonej.Wszystkie siedem pozostajązamknięte jedne w drugich i razem włączone w sferęgwiazd stojących28.Orbita, która znajduje się najbliżej gwiazdy stojącej,nazywana jest orbitą Fenona bądz
też Kronosa.Zarazpo niej następuje orbita Faetona, zwana także orbitąZeusa.Z kolei Pyroes, nazywany także Heraklesem bądz
Aresem.W dalszej kolejności Stilbon, przez niektórychpoświęcany Hermesowi, przez innych Apollonowi, a takżeorbita Jutrzenki zwana również Afrodytą albo Herą.Potem orbita Słońca, a wreszcie Księżyca29.Wraz z tąostatnią30 kończy się eter, obejmujący sobą ciała boskiei harmonię ich obrotów.Po naturze eterycznej i boskiej, która  jak powie-dzieliśmy  jest uporządkowana, ponadto niewzruszona,niezmienna i nie podlegająca jakimkolwiek wpływom, na-stępuje inna, całkowicie podatna na wpływy, zmienna,krótko mówiąc, zniszczalna i śmiertelna.Jej najbardziej zewnętrzną część zajmuje substancjazłożona z drobnych cząsteczek o naturze ognia, zapala-jących się od eteru na skutek jego gwałtownego poru-szania się i rozległości.W tej to substancji, zwanej ognistąi nieuporządkowaną, migotają płomienie, uderzają bły-skawice.Tam też pojawiają się, a następnie gasną takzwane belki, beczki oraz komety.Bezpośrednio poniżej ognia rozciąga się powietrze. 149Ze swej natury jest ono mroczne i lodowate31, rozświe-tlone jednak i ogrzane przez ogień staje się jasne i ciepłe.W powietrzu przynależącym do rzeczywistości zmiennej,podatnej na wszelkiego rodzaju przeobrażenia, powstająchmury i deszcze, śniegi, szron i grad, uderzenia wi-chrów i trąb powietrznych, także grzmoty i błyskawice,uderzanie piorunów jako też zderzanie się niezliczonychi mrocznych chmur32.Rozdział IIIZiemia i morzePoniżej powietrza rozpościera się ziemia i morze.W nich zaś bogactwo roślin, zwierząt, z
ródeł oraz rzeknieustannie zawracających bądz
też dążących ku morzu.Cała ziemia ozdobiona jest rozlicznymi zielonymi rośli-nami, wysokimi górami, gęstymi lasami a także miastami,które człowiek, stworzenie rozumne, zbudował, nadto wyspami i kontynentami.Język potoczny podzielił ziemię zamieszkałą na wyspyi ląd stały, zapominając, że wszystko razem stanowijedną wyspę33, otoczoną zewsząd morzem zwanym Atlan-tykiem34.Prawdopodobnie istnieje jeszcze wiele innychziem zamieszkałych położonych z dala od naszej35.Wśródnich jedne są większe, inne mniejsze, wszystkie jednakdla nas niewidoczne.W rzeczy samej wszystkie naszewyspy mają się tak do naszych mórz, jak się ma całazamieszkała ziemia do Atlantyku i wszystkie inne konty-nenty do całego Oceanu36.Te bowiem są także wyspamiotoczonymi zewsząd przez niezmierzone morza.Tak za-tem natura płynna, pokrywająca powierzchnię Ziemi,ale zezwalająca niekiedy na wynurzenie się pewnej jej 150części zwanej wówczas ziemią zamieszkałą, następujebezpośrednio po powietrzu37.Poniżej natury płynnej,zupełnie głęboko, w samym środku wszechświata znaj-duje się Ziemia, ściśnięta, zespolona, nieruchoma, nie-zniszczalna.Tę właśnie część wszechświata nazywamy w dole" (����)38.Owe pięć żywiołów mieści się w pięciu sferycznieukształtowanych przestrzeniach, przy czym sfera o mniej-szym zasięgu otaczana jest przez bezpośrednio większą.Ta więc Ziemia otoczona jest wodą, woda powietrzem,powietrze ogniem, ogień eterem.Wszystko to razemtworzy wszechświat, którego część górna jest mieszka-niem bogów, dolna zaś jest mieszkaniem istot przemi-jalnych.Ta właśnie dolna część obejmuje zarówno ele-ment wilgoci, który zwykliśmy nazywać rzekami, z
ródłamii morzami, jako też element suchości zwany ziemią,kontynentami i wyspami.Spośród wysp jedne są wielkie jak te, którą nazywamyziemią zamieszkałą, oraz liczne inne otoczone wielkimimorzami, drugie natomiast, znacznie mniejsze, dostrze-galne są naszym wzrokiem i znajdują się w Morzu We-wnętrznym.Wśród nich na szczególną wzmiankę zasłu-gują: Sycylia, Sardynia, Kreta, Eubea, Cypr, Lesbos.Do rzędu mniej znacznych należą: Cyklady, Sporadyi szereg innych o różnych nazwach.Morze, które rozciąga się dokoła ziemi zamieszkałej,nazywa się Atlantykiem albo Oceanem i opływa wszy-stko39.Poprzez wąski przesmyk na Zachodzie, tak zwaneSłupy Herkulesa, wkracza w Morze Wewnętrzne jakbydo portu i, rozszerzając się stopniowo, rozlewa się sze-roko obejmując wielkie, wzajemnie połączone zatoki,bądz
też zamyka się w wąskich przejściach i na noworozszerza40.Po prawej stronie, jeśli się wchodzi przez 151Słupy Herkulesa, tworzy najpierw dwie zatoki, tak zwaneSyrty, z których jedna nazywa się Wielką, druga Małą41 [ Pobierz całość w formacie PDF ]