Kaszubska Madonna skladanka

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Gdy statek zwiedziony a zwabiony do brzegu fałszywymi ogniami,ni to ryba bezmyślna, worał się w piachy, stanął w biegu albo padał na boku pod pozorem ratunkuczerń półzwierząt wdzierała się na pokład od żądzy dysząca.Z mroku nocy migotały wściekłe oczy imaczuga wyślizgana w napaściach, a do wichrowego poświstu dołączył się świst oszczepu ostrymnabitego kamieniem.Toteż żeglarz węgierski [?] i brytyjski nadawał temu miejscu w swojej mowie nazwę �Hell� czyliPiekło.Tyle %7łeromski, który tym bardziej nas interesuje, że jako pierwszy z polskich pisarzy natrafił na śladkaszubskiej Madonny.Ale o tym za chwilę.To właśnie w sprawie Helu interweniował jeszcze Stefan Batory w liście do Rady Miejskiej wGdańsku z 19 lipca 1580 roku: Jeżeli nie jest w mocy ludzkiej odwrócić rozbicia okrętów, to niegodnymjest ciągnąć z nich zyski.Jeżeli burza nieszczęśliwemu nie wszystko zabrała, dlaczegóż mielibyśmy byćokrutniejszymi od wichrów i mórz? Ani my, ani nasi poprzednicy nie inaczej uważaliśmy rozbitków, jakza ludzi, którzy w nieszczęściu większe do naszej opieki mają prawo.Upominam was przeto, bowiemdoniesiono mi, iż złe prawo rodyjskie samowolnie egzekwujecie i nakazujemy wam towary rozbitków impowracać, a ludzi wolno puszczać. Warto podkreślić, że list ten pochodzący z prywatnych zbiorówmarkiza Orii, który jak widać interesował się nie tylko kwestiami religijnymi wyprzedza o trzy latabullę Grzegorza XIII In Coena Domini , której fragment przytaczamy z osiemnastowiecznegoprzekładu polskiego: .Wyklęci są wszyscy, którzy rzeczy Chrześcijańskie na okrętach, na morzu, alborozbitych, albo z samych okrętów, albo na brzegach znayduiące się zabieraią, w czym żadne Privilegium,zwyczay, albo inny iaki pretext exkuzować nie może.Na koniec godzi się w tym miejscu przytoczyć zachowaną do naszych czasów legendę o siedmiurybakach z Helu.Otóż tak się złożyło, że zamiast zająć się uczciwą pracą, trudnili się oni rabunkiemrozbitych statków.Pewnego razu uratowali oni Chrystusa, który z wdzięczności dał im prawosprzeciwiania się każdemu, podyktowanemu przez innych, nakazowi słowami nie chcemy.Kiedyumarli po pewnym czasie, znalezli się podstępnie w niebie, lecz gdy zorientowano się, ile mają nasumieniu, nie było już sposobu, by ich stamtąd usunąć, bo zawsze odpowiadali: Nie chcemy.Długodebatowano w niebie, co z tym fantem zrobić, aż w końcu jeden z aniołów wpadł na świetny pomysł i wporozumieniu ze świętym Piotrem użył fortelu.Kiedy rybacy przechodzili koło bramy niebieskiej,niczego się nie spodziewając, anioł ów zakrzyknął znienacka: Bajty na strądzie! , co miało efektpiorunujący starzy rabusie pędem pognali na helski brzeg.I tyle ich w niebie widziano.Pochodzenie nazwy Rozewie nie zostało przez naukę jednoznacznie wyjaśnione.Podejrzewa się, żemoże się ono wywodzić z jakiegoś zupełnie obcego słowa, a najbardziej prawdopodobnym zdaje sięsłowo etruskie znaczące urwisko.Dlaczego właśnie etruskie, a nie dajmy na to celtyckie czypruskie, nie wiadomo.Być może, wiąże się to z powstaniem i rozwojem olbrzymiego,międzynarodowego miasta na wyspie Wolin, gdzieś w bardzo ciemnym okresie wczesnych wiekówśrednich; owej tajemniczej Winety [o której będziemy pisać gdzie indziej przyp.aut.; o Winecie nie mamowy w pozostałej partii tekstu, więc autor być może ma na myśli jakieś inne swoje dzieło, nadktórym zamierza(ł) pracować przyp.J.L.], która utrzymywała kontakty handlowe z całym znanymwówczas światem.Ponieważ dla mieszkańców wioski miejsce, które wybrała sobie Przenajświętsza39Panienka, by przyjść między ludzi, nie mogło być niczym innym jak Rajem , w ten to dziwny sposób wich mniemaniu Raj fizycznie graniczył z Piekłem, gdzieś w okolicach dzisiejszego Chłapowa iWładysławowa, które w dawnych czasach.nazywało się Wielka Wieś.Piekło wiązało się, oczywiście, zmiastem, a Hel stał się miastem jeszcze bardziej w roku 1526, kiedy to Zygmunt I nadał go Gdańskowi.Przez to uniknął Hel pierwszego rozbioru Polski, a także i wspomnianego dekretu Fryderyka Wielkiego,dzięki czemu jeszcze przez wiele dziesiątków lat wznoszono tam modły o błogosławiony brzeg.Nic więcdziwnego w tym, że wieśniacy spod Rozewia z odrazą i oburzeniem patrzyli na poczynania swoichnajbliższych sąsiadów.Tym też można wytłumaczyć ich osobliwą niechęć do jakichkolwiek kontaktów zmieszkańcami okolicznych miasteczek i do podróży.Tę charakterystyczną cechę oraz niechęć do obcychi wartości, jakie sobą reprezentowali, jako pierwszy odnotował w swej Kronice sławiańskiej z XIIwieku niemiecki kronikarz Helmold: Złoto i srebro za nic prawie sobie ważą.W futra obfitują u nas nieznane, a tych zapach [sic!] rozlał po naszym świecie śmiertelny jad dumy.Cenią je oni na równi znawozem; my zaś na nasze, jak sądzę, potępienie do odzieży z kun wzdychamy jakby do jakiejśszczęśliwości.Aż do dnia dzisiejszego, jakkolwiek wszystko inne mają wspólne z nami, przystępnaszym do ich gajów i zródeł jest wzbroniony, te bowiem od zbliżenia obcych stają się, podług ichmniemania, nieczystymi.Ludzie tam mają błękitne oczy, cerę czerwoną [?], włosy długie.Prócz tegoniedostępni z powodu błot, nie cierpią pośród siebie żadnego pana [ Pobierz całość w formacie PDF ]