[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W opowiadaniu Ellisona ludzie żyją w „piekle” i są świadomi udręki, a częścią tej udręki jest, by każdy z nich był tego świadom i nie mógł nawet wyrazić swego bólu.Ludzkość w Matriksie – jak ludzkość w dniu dzisiejszym – musi zrozumieć, czym jest.Po co być bogiem, jeżeli nie ma kogoś, nad kim można sprawować władzę?ŹRÓDŁAKSIĄŻKIAbbot, Edwin A., Flatland (Dover, 1992).Clute, John, ed., Encyclopedia of Science Fiction (St.Martin’s Press, 1995).de Camp, L.Sprague, Lest Darkness Fall, (Ballantine Books, 1983).Dick, Philip K., Blade Runner (Do Androids Dream of Electric Sheep) (Ballatine Books, 1990).–, Man in tle High Castle (Vintage Books, 1992).Gerrold, David, The Man Who Folded Himself (BenBella Books, 2003).Heinlein, Robert, „The Unpleasant Profession of Jonathan Hoag” (Ace Books, 1983).Hubbard, L.Ron, Slaves od Sheep (Dell, 1987).–, Typewriter in the Sky (Beidge Publications, 1985).Laumer, Keith, Night of Delusions (Penguin Putnam, 1972).Le Guin, Ursula K., Lathe of Heaven (Avon Books, 1997).Lem, Stanisław, The Futurological Congress transl.by Michael Kandel (Harvest Books, 1985).Moore, Ward, Bring the Jubilee (Ballantine Books, 1997).Twain, Mark (Samuel Clements), Connecticut Yankee in King Arthur’s Court (Bentam Books, 1997).van Vogt, A.E., The World of Null-A (Berkley, 1982).Vinge, Vernor, True Names (Tor Books, 2001).Wells, H.G., The Time Mahine (Tor Books, 1995).Williamson, Jack, „Born of the Sun”, The Best of Jack Williamson (Ballantine Books, 1984).DINO FELLUGAMATRIX: POSTMODER-NISTYCZNY PARADYGMAT CZY POZA? CZĘŚĆ IMatrix witano jako pierwszy intelektualny albo, przeciwnie, bezmyślny film akcji przebrany w szatę filozofa.Ale jak jest naprawdę? W dwóch kolejnych esejach spierają się o to znawcy postmodernizmu i science fiction.W tym eseju Dino Felluga twierdzi, że Matrix z powodzeniem przeniósł myśl postmodernistyczną na srebrny ekran.Niewiele filmów z kanonu Hollywood tak bezpośrednio i jawnie jak Matrix odwołuje się do teorii postmodernizmu.W pierwszej scenie pokazującej postać Neo widzimy, że ukrył on swój piracki program w wydrążeniu kartek książki Simulacra and Simulation, dzieła Jeana Baudrillarda, które mimo trudnego języka i argumentacji wywarło znaczny wpływ na rozumienie naszej epoki, nazywanej – słusznie lub nie – „postmodernizmem”.Zamierzam polemizować z tymi krytykami, którzy uznali Matrix za pseudointelektualny pretekst do przedstawienia przemocy (stanowisko rozważane w tym zbiorze przez Andrew Gordona) i będę próbował wykazać, iż Wachowscy chcą pozostać wierni teoriom Baudrillarda, nawet jeżeli wydaje się, że im przeczą.W tym celu przeprowadzę krótki wykład na temat najważniejszych pojęć, które stosuje się dziś, aby wyjaśnić naszą postmodernistyczną teraźniejszość.Związek z teoriami Baudrillarda jest widoczny zwłaszcza w scenopisie Matriksa.W scenie, którą wycięto z filmu, Morfeusz mówi do Neo: „Żyłeś w świecie ułudy, Neo.Jak w wizji Baudrillarda spędzałeś życie na mapie, a nie na terytorium”[31].W tym fragmencie dialogu chodzi o bajkę, którą w swoim eseju „Of Exactitude in Science” opowiada Jorge Luis Borges.Tę bajkę sam Baudrillard opisuje w pierwszym zdaniu swojej pracy: „kartografowie Imperium sporządzają mapę tak szczegółową, że w końcu dokładnie pokrywa terytorium”.Z biegiem czasu mapa ulega przetarciu i pozostają tylko „strzępy.nadal widoczne na pustyniach”[32].Zdaniem Baudrillarda, w kulturze postmodernistycznej doszło w pewnym zakresie do czegoś przeciwnego: nasze społeczeństwo tak uzależniło się od modeli i map, że straciliśmy kontakt ze światem, który naszą mapę poprzedzał.Sama rzeczywistość zaczęła jedynie naśladować model, który teraz poprzedza i określa rzeczywisty świat.„Terytorium przestało poprzedzać mapę, ani jej nie przetrwało.Niemniej jest to mapa, która poprzedza terytorium – korowód symulatów – która zrodziła terytorium i, żeby wrócić do bajki, jest dziś terytorium, którego strzępy powoli rozpadają się w obszarze objętym mapą.Zamiast być tą mapą, jest rzeczywistością, której szczątki przetrwały gdzieniegdzie na pustyniach, a nie są to już pustynie Imperium, lecz nasze.To pustynia rzeczywistości[33].”Gdy w sekwencji Konstruktu Morfeusz wita Neo „na pustyni rzeczywistości” i wyjaśnia, że całe życie Neo było dotąd iluzją; generowaną przez komputer Matrix, znów odwołuje się bezpośrednio do pracy Baudrillarda.W ten sposób Morfeusz zaprasza także widza, żeby spojrzał na Matrix jak na alegorię naszej własnej kondycji w epoce postmodernizmu, bowiem, według Baudrillarda, my wszyscy, którzy zajmujemy miejsca na widowni, żyjemy już w „rzeczywistości” tworzonej przez kody i modele; zdążyliśmy zatracić wszelkie, nawet najbledsze wspomnienie rzeczywistości.Czym więc właściwie jest symulat i jak pojęcie to stosowane jest przez Matrix dla zobrazowania naszej obecnej kondycji w epoce postmodernizmu? Gdy chodzi o postmodernistyczną symulację i symulaty, to według Baudrillarda „Nie jest to już sprawa naśladowania, powielania lub nawet parodii.Mamy tu do czynienia z podstawianiem znaków rzeczywistości za rzeczywistość”[34].Baudrillard nie stara się powiedzieć jedynie tego, że kultura okresu postmodernizmu jest sztuczna; pojęcie sztuczności wymaga bowiem pewnego odczucia rzeczywistości, na tle którego można tę sztuczność rozpoznać.Ma raczej na myśli to, że utraciliśmy wszelką zdolność rozumienia różnicy pomiędzy naturą i artefaktem.* * *Postmoderniści pokazują, w jak subtelny sposób język odgradza nas od „rzeczywistości”.Ten sam język, który służy nam do porozumiewania się, a nawet do myślenia, jest wytworem i zarazem wytwórcą ideologii (na przykład sposób, w jaki język wyposażony w rodzaje gramatyczne przeprowadza stereotypowe podziały pomiędzy mężczyznami i kobietami) [ Pobierz całość w formacie PDF ]